صاجب خانه/ فراگیری سواد رسانه یکی از ضرورت های انکار ناپذیر زندگی در قرن 21 است؛ ضرورتی که نبود آن باعث می شود لطمه های جبران ناپذیری در حوزه های مختلف بر زندگی انسان ها وارد آید.
صاحب نظران معتقدند ذهن انسان در عصر کنونی بیش از هر زمان دیگر مقهور رسانه ها و فضاسازی های آن است و دلیل آن چیزی نیست جز افزایش روز افزون انواع گوناگون رسانه و ابداع روش ها و راهبردهای مختلفی که صاحبان بنگاه های رسانه ای برای اثر گذاری بر افکار عمومی و رسیدن به منافع خود از آن استفاده می کنند.
اگر 100 سال پیش نهایت وسایل ارتباط جمعی که به انتشار دیدگاه و نظرات صاحبانش می پرداخت در روزنامه، منبر و تبلیغات چهره به چهره خلاصه می شد و از نیم قرن پیش محدوده رسانه ها با پیدایش رادیو و تلویزیون افزایش پیدا کرد، اما امروزه گسترش بیش از حد رادیو و تلویزیون و شبکه های ماهواره ای و فضای مجازی و توجه و نیاز بیش از حد به اثر گذاری بر افکار عمومی باعث شده درصد قابل توجهی از فرآیند های زندگی انسان ها تحت تاثیر رسانه ها رقم بخورد.
اهمیت این موضوع از آن جایی است که طبق تحقیقات انجام شده در زندگی انسان های قرن 21 این رسانه است که تعیین می کند مردم چه بخرند، چه بپوشند، کجا سفر بروند، چه اتومبیلی بخرند و چه چیز را ارزش بدانند و چه چیز را غیر ارزش!
این یکه تازی رسانه ها در تاثیر گذاری بر افکار عمومی و تعیین اولویت های زندگی انسان ها آن جا بیشتر می شود که مخاطبان رسانه ها از داشتن «سواد رسانه ای» محروم باشند و در اثر این فقدان، قادر نباشند تشخیص دهند که کدام قسمت از این پیام القا شده توسط رسانه مفید است و کدام مضر و از کدام باید تاثیر پذیرد و کدام را باید مواظب باشد تا تاثیر نامطلوبی بر نگرش ها و رفتارش نداشته باشد.
در حقیقت مخاطبی که مجهز به سواد رسانه ای باشد مانند فردی است که نیاز و حال خود را می شناسد و از سفره ای که در مقابل او پهن شده و انواع غذاها و مشروبات مفید و مضر در آن قرار داده شده است می داند کدام برایش مفید است و کدام را نباید استفاده کند.
ضروری است همه مخاطبانی که به هر نحوی و در هر سطحی با رسانه ها در ارتباط هستند و در معرض پیام های رسانه ای قرار دارند با اصول سواد رسانه ای آشنایی داشته باشند تا هنگام مواجهه با پیام های رسانه ای قدرت تشخیص و تمیز خوب و بد را داشته باشند.
اما در میان همه مخاطبان رسانه ها، بانوان به دلایل گوناگونی بیشتر از سایر اقشار در معرض رسانه هستند؛ زنان نسبت به مردان اوقات بیشتری را در خانه سپری می کنند و بیشتر وقت فراغت و بیکاری خود را با انواع رسانه (تلویزیون، ماهواره، شبکه های اجتماعی، مجلات و روزنامه و سایت های مختلف خبری و غیر خبری) سپری می کنند. همچنین زنان در بسیاری از تصمیم گیری های خانواده نقشی مستقیم و تعیین کننده دارند. از این جهت، فراگیری سواد رسانه برای زنان از اهمیت بالایی برخوردار است و بود یا نبود آن تاثیر مستقیمی بر سرنوشت زندگی و خانواده ایرانی دارد.
صاحبان بنگاه های رسانه ای و کارخانجات تولیدی سعی می کنند با استفاده از انواع و اقسام روش ها بر ذهن و نگرش مخاطبان خود تاثیر بگذارند و آن چه مد نظرشان است را القا کنند؛ در سریال ها و فیلم های سینمایی سبک زنگی مطلوب خود را نشان می دهند و به مخاطب القا می کنند که شما هم باید چنین سبک زندگی داشته باشید و با فضاسازی که در جریان سریال و فیلم می شود اینطور وانمود می کنند که نتیجه انتخاب این سبک زندگی خوشبختی و آسایش است.
در تبلیغات های بازرگانی هم انواع مختلف محصولات خود را جوری نمایش می دهند که ذهن مخاطب به این سمت برود که نبود این محصول در زندگی من نقص است و اگر آن را ندارم تهیه کنم و اگر از مدل دیگر دارم برای تعویض آن اقدام کنم.
از آن جایی که مخاطب اکثر اینگونه فیلم ها و تبلیغات بازرگانی بانوان هستند محتوای بیشتر آن ها طوری برنامه ریزی شده است که در حیطه تصمیم گیری بانوان و مسائل مربوط به داخل خانه (لوازم آرایشی بهداشتی، لوازم خانگی، آینده تحصیلی فرزندان و…) قرار می گیرد.
از طرفی چون زنان به دلیل خصوصیت های ذاتی خود، بیشتر و سریع تر تحت تاثیر پیام های محیط قرار می گیرند سرمایه گذاری سیاست گذاران رسانه ای برای تاثیر گذاری بر این قشر به مرتب بیشتر از سایر اقشار است.
از این رو لازم است بانوان با فراگیری سواد رسانه ای خود را به ابزاری مجهز کنند تا در رویارویی با پیام رسانه های اطراف خود مواجهه ای هوشمندانه داشته باشند و قدرت تشخیص درست از نادرست را پیدا کنند و مواظبت کنند پیام های مخابره شده از رسانه ها که از طریق ضمیر ناخودآگاه بر اندیشه، نگرش، تصمیم و رفتار آن ها تاثیر می گذارد باعث نشود مسیر زندگی و نیاز های آن ها دچار انحراف شود.
منتشر شده در : آرمان زنان
باز نشر در: صاحب نیوز، چشم برخوار، شبکه اطلاع رسانی راه دانا
