جای خالی پیوست فرهنگی در فعالیت های شهری
..:: وقتی سود مالی شهرداری اصفهان بر اولویت ها و اصول فرهنگی می چربد::..
جایِ خالی «پیوست فرهنگی» در فعالیت های شهری
صاحب خانه/ «پیوست فرهنگی» یکی از مقوله های مهمی است که به دلیل تاثیرپذیری فراوان فرهنگ و رفتار عمومی جامعه از هر گونه اقدام اقتصادی، سیاسی، عمرانی و…، از اهمیت زیادی برخوردار است.
رهبر معظم انقلاب در سخنرانی خود در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۹۲ پیرامون پیوست فرهنگی فرمودند: «فرهنگ هویت یک ملت است، ارزشهای فرهنگی روح و معنای حقیقی یک ملت است،همه چیز مترتب بر فرهنگ است. فرهنگ حاشیه و ذیلِ اقتصاد نیست، حاشیه و ذیلِ سیاست نیست، اقتصاد و سیاست حاشیه و ذیل بر فرهنگند؛ به این باید توجه کرد. نمی توانیم فرهنگ را از عرصه‌های دیگر منفک کنیم؛ اینکه ما گفتیم مسائل اقتصادی و مسائل گوناگون مهم پیوست فرهنگی داشته باشد، معنای آن همین است؛ معنای آن این است که یک حرکت اساسی که در زمینه‌ی اقتصاد، در زمینه‌ی سیاست، در زمینه‌ی سازندگی، در زمینه‌ی فناوری، تولید، پیشرفت علم می خواهیم انجام بدهیم، ملتفت لوازم فرهنگی آن باشیم. گاهی اوقات انسان در یک کاری وارد می شود، یک کار اقتصادی انجام می دهد، اما لوازم آن و تبعات فرهنگی آن را توجه ندارد. بله، کار کار بزرگی است؛ کار اقتصادی بزرگی است، منتها لوازم و تبعاتی که برای کشور ضرر دارد بر آن مترتب می شود؛ فرهنگ این‌جوری است. باید در همه‌ی مسائل آن نکته‌ی فرهنگی را در نظر داشت و نگذاریم که این از یاد برود.»
در یک کلام پیوست فرهنگی یعنی اینکه در هر اقدامی با هر ماهیتی، ملتفت و متوجه لوازم و تبعات فرهنگی آن باشیم.
اهمیت این موضوع از آنجایی است که هر اقدام با هر ماهیتی دارای پیام ها و پیش فرض هایی فرهنگی در درون خود است و این پیام ها به مجرد اینکه آن اقدام با سطحی از جامعه و مردم در ارتباط باشد به آن ها منتقل خواهد شد و بر مخاطبان خود تاثیر خواهد گذاشت؛ حال این انتقال پیام ممکن است در کوتاه مدت باشد یا بلندمدت، تاثیرگذاری ممکن است از طریق ضمیر ناخودآگاه باشد یا ضمیر خود آگاه!
طبق نظریه های علم ارتباطات، وقتی می توانیم بگوییم چیزی بر چیز دیگر تاثیر گذاشته است که شاهد نوعی تغییر در هر ساحتی (شامل اندیشه، بینش، تصمیم و رفتار) از تاثیرپذیر باشیم، البته ممکن است فرآیند تاثیرگذاری از مدت ها قبل از نمود و بروز تغییرات، شروع شده باشد و در مرحله تغییر نگرش ها و باورها باشد و بعد از مدتی این تغییر به مرحله تصمیم و رفتار برسد.
اصالت سود!
با این مقدمه نه چندان خلاصه، نگاهی تیزبینانه با عینک «پیوست فرهنگی» به همه اتفاقات و رخدادهایی که در پیرامون ما در حال «شدن» است، این نکته را گوشزد می کند که دست اندرکاران اغلب فعالیت های شهری توجهی به پیوست فرهنگی اقداماتی که در سطح شهر انجام می دهند ندارند و در بسیاری از موارد جنبه اقتصادی و سود آوری و رسیدن به منافع گروهی بر تبعات و بازخوردهای فرهنگی ارجحیت دارد و این بازخوردها عموما نادیده گرفته می شود.
«تبلیغات» یکی از آن عرصه هایی است که فعالیت های شهری زیادی حول آن تعریف می شود و به جهت ایجاد بازار عرضه محصولات و فروش، برای تولیدکنندگان و ارائه دهندگان خدمات و به جهت سودآوری قابل توجه، برای شرکت های تبلیغاتی و صاحب امتیازان فضاهای بصری شهری (عموما شهرداری ها) اهمیت زیادی دارد.
تبلیغات محیطی شهر
البته بازخوردهای فرهنگی همه فعالیت های شهری و به خصوص تبلیغات بصری محیطی یکسان و مشابه نیست، چه اینکه برخی فعالیت های شهری و فضاسازی های محیطی ممکن است سبک زندگی مردم در مصرف را دستخوش تغییر قرار دهد (مثل تبلیغات شهری مبلمان های لوکس)، برخی ممکن است باورهای اقتصادی را دگرگون کند (تبلیغ کالاهای خارجی و القای اینکه جنس خارجی بهتر از ایرانی است)، برخی ممکن است حس نوعدوستی را مورد مخاطره قرار دهد (تشویق بانک ها به سپرده گذاری بلندمدت و دریافت سود بیشتر و ممانعت ضمنی از قرض الحسنه به همکار یا خویشاوند نیازمند) و برخی ممکن است ذائقه مردم در سفر و گشت و گذار و گذراندن اوقات فراغت و ایام تعطیل را دستخوش دگرگونی کند (مثل تبلیغ سفر به انتالیا و تایلند!)
اما از آنجایی که امتیاز بهره برداری از اغلب فضاهای بصری محیط شهری و تبلیغاتی در اختیار شهرداری هاست و از طرفی هم شهرداری ها مدعی انجام فعالیت های فرهنگی در سطح شهر هستند مواردی مشاهده می شود که فعالیت های تبلیغاتی و فضاسازی های محیطی شهری دارای بار عمیقا ضد فرهنگی (فرهنگ ایرانی-اسلامی) هستند و علی رغم هویدا بودن این تناقض باز هم شاهد تکرار اینگونه موارد هستیم.
در اقدام اخیر، همزمان با نزدیک شدن به پایان سال و تعطیلات نوروزی و آغاز تبلیغات گسترده آژانس های مسافرتی و گردشگری برای سفرهای نورزوی خارج از کشور، تبلیغ این موسسه های سودمحور بر روی فضاهای تبلیغاتی در اختیار شهرداری اصفهان قرار گرفته است و به صورت گسترده شهروندان اصفهانی را به سفر به اروپا، ترکیه و تایلند ترغیب می کنند؛ ترغیبی که با هیچ کدام از اصول و سیاست های فرهنگی (ایرانی-اسلامی) همخوانی ندارد.
جدای از تضاد سفر به برخی قطب های گردشگری کشورهای خارجی (نظیر تایلند و آنتالیا) با فرهنگ و ارزش های دینی ما، تبلیغ اینگونه سفرها در تضاد صریح با اصول اقتصاد مقاومتی و توجه به ظرفیت های درونی کشور است و واضح است که تنها جنبه سودآوری و درآمدهای قابل توجه اینگونه تبلیغات باعث شده شهرداری اصفهان با آن همه اقدام و هیاهوی فرهنگی، تن به این حرکت ضد فرهنگی و ضد دینی بدهد.
این تابلوهای مروج سفرهای سیاحتی به سرزمین هایی که بعضا به سرزمین گناه و فحشا معروفند در سطح شهر کم نیستند؛ اگر چرخی در شهر اصفهان بزنید دست کم در دو یا سه چهار راه اصلی آن ها را خواهید دید. جدای از این مورد تبلیغاتی که ضد فرهنگی بودن آن محرز و آشکار است، بسیاری از تبلیغات های شهری دیگر نیز چنان آثار ناگواری بر سبک زندگی مردم دارند که شاید با برگزاری ده ها همایش و سمینار و پک فرهنگی نتوان آن ها را از زندگی مردم پاک کرد!
می طلبد سیاست گذاران و مسئولان فرهنگی شهرداری اصفهان در برنامه ریزی های خود توجه لازم به بحث «پیوست فرهنگی» داشته باشند و اجازه ندهند درآمدزایی و سودآوری اقتصادی باعث شود اولویت ها، اصول و ارزش های فرهنگی در شهرداری و زیرمجموعه های آن پایمال شود.
منتشر شده در: ندای اصفهان
باز نشر در: صاحب نیوز، اصفهان بیدار، شبکه اطلاع رسانی راه دانا
.
